Diz kıkırdak ameliyatı, eklem yüzeylerindeki kıkırdak dokuda meydana gelen hasarın tedavisi için uygulanır. Kıkırdak doku, eklem yüzeyinin hareketini kolaylaştıracak şekilde adeta yastık gibi eklem yüzeyini kaplar. Ancak çeşitli sebeplerden dolayı zaman içinde hasar görebilir. Kireçlenme olarak adlandırılan bu sorun, tıpta artroz veya osteoartrit olarak tanımlanır. Bir anlamda kıkırdak eskimesi meydana gelir. Bu sorunun geriye dönüşü olmasa da ilaç tedavileri ve ameliyatla diz kıkırdağı işlevini görebilecek düzeyde tedavi edilebilir. Ancak kıkırdaktaki bu eskimenin tamamen tedavisi olmaz. Bazen genç yaştaki kişilerde de diz kıkırdağını yenileyecek tedaviler uygulanabilir. Diz kıkırdak ameliyatı özellikle genç yaştaki kişilerde, belirli bir bölgesi hasarlanan kıkırdağı düzeltebilir. Kıkırdak yaralanması daha çok dize alınan darbelerle, geçirilen kazalarla ve sportif aktivitelerde oluşabilir. Kıkırdak yaralanmasına eşlik eden menisküs ve çapraz bağlarda yaralanmalar da bulunabilir. Bu nedenle diz kıkırdak ameliyatı öncesinde hastadaki hasarın durumu belirlenmelidir.

Kıkırdak hasarı durumunda, hastanın detaylı muayene edilmesi gerekir. Hasarın derecesinin belirlenmesi amacıyla görüntüleme yöntemleri kullanılmalıdır. Özellikle MR tetkiki kıkırdak doku hasarının teşhisinde en önemli yardımcıdır. Fakat bu yararlı olmazsa, MR anjiyografi çekimi yapılabilir. Hastanın kıkırdak yaralanması şüphesi fazla olursa, tanı ve tedavi için artroskopi yapılabilir. Hastalarda yakınmalara neden olmayan kıkırdak hasarında, takip yolu tercih edilebilir. Ancak 1 cm'den daha fazla olan hasarlarda, diz kıkırdak ameliyatı yapılması gerekir. Özellikle gençlerdeki kıkırdak hasarında ameliyat kararı alınır.

Diz kıkırdağı hasarlarında hasarın derecesine göre farklı cerrahi yöntemler uygulanabilir. Diz kıkırdağına yönelik artroskopik ya da açık yöntemle cerrahi girişim yapılabilir.

Kıkırdak hasarı sınırlı ve 3 cm ebadından az olursa, diz kıkırdak ameliyatında bu yöntem kullanılır. Kıkırdakta hasarlı olan yer temizlenir ve diz eklemine 5 mm aralıkta olan 1-2 mm derinlikte delikler açılır. Böylece kemik iliğinde bulunan kök hücrelere kadar inilebilir. Hasarlı yerdeki kan pıhtısındaki kök hücreleri, ortam uygun olursa kıkırdak gibi hücrelere dönüşebilir. Bu nedenle teknolojik gelişmelerle pıhtının bulunduğu yerde tutunmasını sağlayan, matriks denilen çatı implantları üretilmiştir. Genellikle kollajenden üretilen zar biçimindeki dokuların mikro kırık işleminden sonra, hasarlı kıkırdak dokusuna yapıştırılması mümkündür. Kıkırdak doku meydana gelinceye kadar, hastalar ameliyattan 6-8 hafta sonrasına değin koltuk değneği yardımıyla dikkatli şekilde ayağa kalkar. Ayrıca sürekli pasif hareket cihazı yardımıyla hasta kontrollü olarak hareket ettirilebilir.

Bu yöntem hem uygun maliyetli hem de kolay bir yöntemdir. Tek diz kıkırdak ameliyatı sayesinde, artroskopi yapılabilir. Daha çok kıkırdak hasarı az olduğunda, bu yöntem kullanılır. Ancak bu yöntemin dezavantajı, kıkırdak dokuyu tamir eden dokunun kıkırdak benzeri bir doku olmasıdır. Bunun aynı kıkırdak gibi uzun zaman işlevini yerine getirmesi mümkün olmaz.

Bu diz kıkırdak ameliyatı sırasında, diz ekleminden yük taşımayan alandan 6-8 cm çaplı, 15 mm boyundaki silindirik kıkırdak ve kemik parçaları alınarak, hasar gören yük taşıyan alana nakil yapılır. Bu yöntemin diz kıkırdak ameliyatı için kullanılması, hasarın 4 cm altından olmasına bağlıdır. Ameliyat artroskopik ya da açık cerrahi yolla yapılabilir. Avantajı ise kıkırdak dokuya nakledilen dokunun gerçek olmasıdır. Dezavantajı ise diz eklemindeki diğer alanın kendi dokusundan ayrılmasıdır. Büyük kıkırdak hasarlarında da başka alandan kıkırdak doku alınması gerekebilir. Ancak nakil yapılan yerde sadece %70'lik bir alan esas kıkırdak dokuyla doldurulur. Kalan kısmı için kıkırdak benzeri dokular kullanılır.

Bu yöntemler dışında diz kıkırdak ameliyatı kıkırdak nakli ile yapılabilir. Bu yöntemde dizde yük taşımayan alandan alınan 1-2 mm kadar kıkırdak dokusu, laboratuvar ortamında işlenerek üretilir. Bunlar açık cerrahi girişimle dizdeki kıkırdak hasarı olan bölgeye nakledilir. Bu yöntemin avantajı ise başka bir alana zarar verilmeden, kendi doku hücreleri kullanılarak kıkırdağın onarılmasıdır. Ancak bazen hastaların iki defa ameliyat edilmesi gerekebilir. Oldukça pahalı bir teknik olması da dezavantaj olarak kabul edilir.