Dizde kıkırdak aşınması nasıl tedavi edilir?

Diz eklemindeki kıkırdak aşınması, genellikle osteoartrit (kireçlenme) olarak adlandırılan ve zamanla ilerleyen bir durumdur. Tedavi yaklaşımı; aşınmanın derecesine, hastanın yaşına, aktivite düzeyine ve genel sağlık durumuna göre kişiselleştirilir. Temel amaç, ağrıyı azaltmak, hareket kabiliyetini korumak veya iyileştirmek ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Tedaviler genellikle cerrahi olmayan (konservatif) ve cerrahi yöntemler olarak ikiye ayrılır.

Bu yöntemler, hafif ve orta şiddetli vakalarda ilk tercihtir ve sıklıkla bir arada uygulanır.

• Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Fiziksel Aktivite: Kilo vermek, dizlere binen yükü önemli ölçüde azaltır. Yüzme, bisiklet ve yürüyüş gibi düşük etkili egzersizler eklemi zorlamadan kasları güçlendirir ve eklem hareketliliğini korur.
• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Bir fizyoterapist, diz çevresindeki kasları (kuadriseps gibi) güçlendirmeye, esnekliği artırmaya ve ağrıyı hafifletmeye yönelik özel egzersiz programları hazırlar. Ayrıca sıcak/soğuk uygulamalar, TENS (ağrı kesici elektrik stimülasyonu) ve ultrason gibi yöntemler de kullanılabilir.
• İlaç Tedavisi: Ağrı ve inflamasyonu kontrol altına almak için reçetesiz ağrı kesiciler (parasetamol) veya nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler: ibuprofen, naproksen) kullanılır. Daha güçlü ağrılar için doktor reçeteli ilaçlar önerebilir.
• Enjeksiyon Tedavileri:
  • Kortikosteroid Enjeksiyonları: Doğrudan eklem içine yapılan bu enjeksiyonlar, şiddetli ağrı ve şişlik ataklarında güçlü bir anti-inflamatuar etki sağlar. Etkisi geçicidir ve sık tekrarlanması önerilmez.
  • Hiyalüronik Asit Enjeksiyonları (Viskiplementasyon): Eklem sıvısını taklit eden bu madde, eklemi kayganlaştırarak ağrıyı azaltmayı ve hareketi kolaylaştırmayı hedefler. Birkaç seans halinde uygulanır ve etkisi aylarca sürebilir.
  • PRP (Plateletten Zengin Plazma) ve Kök Hücre Enjeksiyonları: Bu yenilikçi tedaviler, vücudun kendi iyileştirme mekanizmalarını harekete geçirerek kıkırdak hasarını onarmayı ve iyileştirmeyi amaçlar. Etkinlikleri üzerine araştırmalar devam etmektedir.
• Destekleyici Cihazlar: Dizlikler, bandajlar veya baston gibi yardımcı araçlar, dizdeki yükü hafifleterek ağrıyı azaltmaya ve dengeyi sağlamaya yardımcı olur. Özel tabanlıklar da diz hizasını düzeltebilir.

Cerrahi olmayan yöntemlerle sonuç alınamayan, şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığı olan ileri dereceli vakalarda cerrahi seçenekler değerlendirilir.

• Artroskopik Temizlik (Debridman): Eklem içine küçük bir kamera ve aletler yerleştirilerek yırtılmış kıkırdak parçaları temizlenir ve eklem yüzeyi düzleştirilir. Genellikle daha genç hastalarda ve hafif-orta hasarlarda uygulanır.
• Kemik Düzeltici Ameliyatlar (Osteotomi): Dizdeki yük dağılımını değiştirmek için kemiğin yeniden hizalandığı bir ameliyattır. Genellikle sadece bir bölgede (iç veya dış) aşınması olan ve genç/aktif hastalarda uygulanır. Ameliyat sonrası iyileşme süreci uzundur.
• Kıkırdak Nakli (Greftleme): Vücudun başka bir yerinden (genellikle dizin az yük binen kısmından) alınan sağlıklı kıkırdak dokusu, hasarlı bölgeye nakledilir. Bu yöntem, sınırlı bir kıkırdak hasarı olan genç hastalar için uygundur.
• Total Diz Protezi: İleri derecede ve yaygın kıkırdak aşınması olan hastalarda en kesin ve kalıcı çözümdür. Aşınmış eklem yüzeyleri, metal ve plastik parçalardan oluşan bir protez ile değiştirilir. Ameliyat sonrası fizik tedavi ile hastalar ağrısız bir şekilde günlük aktivitelerine dönebilir.

Diz ağrınız varsa, kendi kendinize teşhis koymak veya tedavi uygulamaktan kaçının. Yukarıda listelenen tedavilerden hangisinin sizin için uygun olduğuna, semptomlarınızı ve görüntüleme sonuçlarınızı (Röntgen, MR) değerlendiren bir Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı doktor karar vermelidir. Erken teşhis ve doğru tedavi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada ve yaşam kalitenizi korumada çok önemlidir.